Osiem organizacji pozarządowych podpisało „Porozumienie dla praworządności”. – Wzywamy wszystkie polityczne siły prodemokratyczne i proeuropejskie do spotkania z nami, obywatelkami i obywatelami, celem przedyskutowania naszych propozycji odnośnie do naprawy praworządności, wypracowania sposobów i harmonogramu ich wdrożenia z uwzględnieniem standardów międzynarodowych oraz skali zniszczenia przez rządzących polskiego wymiaru sprawiedliwości – apelują
Porozumienie podpisali: Akcja Demokracja, Komitet Obrony Demokracji, Obywatele RP, Ogólnopolski Strajk Kobiet, Inicjatywa #Wolne Sądy, Kongres Świeckości, Archiwum Osiatyńskiego, Stowarzyszenie Adwokackie Defensor Iuris
***
My, obywatelki i obywatele oraz organizacje, które od lat bronią prawa Polek i Polaków do niezależnego sądu i utrzymania w Polsce zasad państwa prawa, przedstawiamy opracowaną wspólnie, w uzgodnieniu ze środowiskiem sędziowskim i prokuratorskim (Iustitia, Themis i Lex Super Omnia), listę koniecznych działań zmierzających do wykonania 13 orzeczeń TSUE i EPTCz i wielu innych wyroków Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego i sądów powszechnych oraz rekomendacji europejskich.
Wyroki sądów, zarówno polskich jak i europejskich, jasno wskazują, że doszło do bezprawnego upolitycznienia wymiaru sprawiedliwości, systemowego pozbawienia polskiego sądownictwa niezależności, czyli władza przejęła sądy, a tym samym kontrolę nad nami. Niezależność sądów jest warunkiem sine qua non demokracji, niezależnej kontroli wyborów i ochrony praw jednostki. Trzeba zakończyć niepotrzebny i niszczący konflikt z instytucjami Unii Europejskiej. Polska jest członkiem Unii, a Unia jest największym gwarantem naszego bezpieczeństwa.
W obecnej sytuacji za najważniejsze uznajemy (1) natychmiastowe przywrócenie do pracy bezprawnie odsuniętych od orzekania sędziów Pawła Juszczyszyna i Igora Tuleyi (2) zlikwidowanie Izby Dyscyplinarnej i (3) zamrożenie „ustawy kagańcowej”, zgodnie z zabezpieczeniem TSUE z dnia 14.07.2021 oraz wyrokiem z 15.07.2021 r., aby uniknąć ogromnych kar płaconych z naszych podatków i umożliwić akceptację Krajowego Planu Odbudowy.
Nie zamyka to jednak sprawy. Warunki niezbędne dotyczące przywrócenie w Polsce państwa prawa i wykonania wyroków, jakie władza przegrała przez europejskimi trybunałami, a także w Sądzie Najwyższym, NSA i w sądach powszechnych, są następujące:
- natychmiastowa zmiana ustawy o KRS – usunięcie z funkcji całego składu neoKRS i powołanie prawdziwej, zgodnej z Konstytucją Krajowej Rady Sądownictwa – strażnika niezależności sądownictwa;
- usunięcie z funkcji neosędziów, którzy zostali wadliwie powołani lub awansowani na wniosek neoKRS oraz ogłoszenie prawidłowych konkursów, aby jak najszybciej obsadzić wakaty w sądach;
- utrzymanie w mocy wyroków neosędziów, jednak z prawem obywateli i wszystkich stron procesów (w których orzekali neosędziowie) do ich wzruszenia w odpowiedniej procedurze;
- utrata funkcji przez wszystkich neosędziów w SN, nie tylko ze względu na wadliwość neoKRS, ale także rażące naruszenia w całej procedurze, w tym wadliwość ogłoszenia samych konkursów; a następnie prawidłowy wybór Pierwszego Prezesa SN – spośród kandydatów wskazanych w uchwale Zgromadzenia Ogólnego Sędziów SN;
- przywrócenie normalnego, niezależnego sądownictwa dyscyplinarnego i uchylenie „ustawy kagańcowej”;
- zmiana składu obecnie działającego bezprawnie Trybunału Konstytucyjnego, poprzez zaprzysiężenie trójki sędziów, którzy od 2015 roku czekają na odebranie przyrzeczenia; prawidłowy wybór Prezesa TK – spośród kandydatów wskazanych w uchwale Zgromadzenia Ogólnego Sędziów TK;
- likwidacja skargi nadzwyczajnej służącej obecnie rządzącym do uchylaniu przez „swoją” izbę SN (IKNiSP) wszystkich niewygodnych politycznie wyroków lub do gnębienia przeciwników;
- zmiana na stanowiskach prezesów sądów, powołanych przez Zbigniewa Ziobro w tzw. trybie faksowym; odpolitycznienie Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury;
- zbudowanie od nowa niezależnej prokuratury; rozdzielenie funkcji Prokuratora Generalnego i Ministra Sprawiedliwości;
- rzeczywista reforma wymiaru sprawiedliwości, usprawniająca procedurę cywilną, karną i administracyjną, zwiększająca dostęp do wymiaru sprawiedliwości oraz wprowadzenie nowoczesnego systemu pomocy prawnej z urzędu, urealniającego prawo do sądu etc.
Dlatego też, wzywamy wszystkie polityczne siły prodemokratyczne i proeuropejskie do spotkania z nami, obywatelkami i obywatelami, celem przedyskutowania naszych propozycji odnośnie do naprawy praworządności, wypracowania sposobów i harmonogramu ich wdrożenia z uwzględnieniem standardów międzynarodowych oraz skali i bezprecedensowości zniszczenia przez rządzących polskiego wymiaru sprawiedliwości.
W 2019 roku partie opozycyjne podpisały wspólne zobowiązanie do naprawy polskiego wymiaru sprawiedliwości (sprawiedliwosc.akcjademokracja.pl)
Czas najwyższy przystąpić do ich realizacji, tym bardziej że wkrótce staniemy przed dalszymi próbami dewastowania sądów poprzez tzw. „spłaszczenie” ich struktury, wyrzucanie sędziów czy ich polityczną weryfikację. Nie możemy i nie chcemy bezczynnie przyglądać się realizacji tych planów, które tylko pogłębią ogromny chaos prawny w Polsce, zniszczą do końca niezależność sądów i będą dla nas wszystkich katastrofą.
Akcja Demokracja
Komitet Obrony Demokracji
Obywatele RP
Ogólnopolski Strajk Kobiet
Inicjatywa #Wolne Sądy
Kongres Świeckości
Archiwum Osiatyńskiego
Stowarzyszenie Adwokackie Defensor Iuris
Propozycje organizacji pozarządowych
1. Natychmiastowa zmiana ustawy o KRS – usunięcie z funkcji całego składu neoKRS wybranego sprzecznie z Konstytucja, własną ustawą PiS (brak podpisów poparcia, wadliwe zgłoszenia oraz głosowanie na tym samym posiedzeniu) i sprzecznie z Traktatem, Kartą Praw Podstawowych i Konwencją. Utworzenie legalnej, konstytucyjnej KRS, na zreformowanych zasadach (demokratyzacja wyboru sędziowskiej części KRS, udział wszystkich sędziów – wg projektu Stowarzyszenia „Iustitia”).
2. Usunięcie z funkcji neosędziów, którzy zostali wadliwie powołani ich neoKRS. Dalsze orzekanie tych osób będzie podstawą kwestionowania wyroków przez każdego, kto przegra sprawę. Zgodnie z stanowiskiem stowarzyszeń sędziowskich oraz konstytucjonalistów, skoro nie było zgodnych z prawem uchwał KRS, to osobom tym nie przysługuje ochrona na podst. art. 180 Konstytucji (zakaz usuwania z funkcji sędziowskich), ponieważ nie przysługuje im status sędziowski. Ważna uchwała to warunek sine qua non ważnego powołania (art. 179 Konstytucji zawiera koniunkcję, wniosek KRS i nominację prezydencką). Inaczej Prezydent mógłby powołać na sędziego np. konia, tak jak Kaligula Incitatusa do rzymskiego Senatu. Neosędziowie zostali powołani albo promowani przez prezydenta bez uchwały legalnej KRS.
3. Orzeczenia neosędziów pozostaną ważne. Wymaga tego ochrona obywateli, bezpieczeństwo obrotu prawnego i zasada zaufania do państwa. Natomiast każdy uczestnik postępowania, w którym wyrok lub postanowienie wydał neosędzia, będzie miał w krótkim czasie prawo wzruszenia takiego orzeczenia, zapisane jako negatywna przesłanka procesowa (np. przez 6 lub 12 miesięcy).
4. Wszyscy neosędziowie w SN powinni stracić swoje funkcje nie tylko ze względu na wadliwości neoKRS, ale także z uwagi rażące naruszenia prawa w procedurze ich powołania, np. wadliwość ogłoszenia samych konkursów, czy brak uwzględnienia wstrzymania procedury powołania przez NSA. Powinno zostać zwołane Zgromadzenie Ogólne Sędziów SN celem dokonania prawidłowego wyboru kandydatów na Pierwszego Prezesa SN. Powinno dojść do likwidacji ID i IKNISP.
5. Przywrócenie normalnego, niezależnego sądownictwa dyscyplinarnego wobec sędziów. Niezbędne jest zlikwidowanie Izby Dyscyplinarnej (wraz z usunięciem z funkcji wszystkich jej członków), a także uchylenie „ustawy kagańcowej”.
6. Trybunał Konstytucyjny, obecnie działający bezprawnie w wielu elementach, musi mieć zmieniony skład poprzez zaprzysiężenie trójki sędziów, którzy od 2015 roku czekają na odebranie przyrzeczenia (jeśli ci zrezygnują, to nastąpić powinno wybranie nowych trzech przez Sejm). Równocześnie musi nastąpić usunięcie z funkcji sędziego TK trzech dublerów (J. Wyrębak, M. Muszyński i J. Piskorski), zwołanie zgromadzenia ogólnego sędziów TK i doprowadzenie do prawidłowego wyboru kandydatów na Prezesa TK. Nowa ustawa o TK jest przygotowywana w środowisku prawniczym.
7. Likwidacja skargi nadzwyczajnej służącej obecnie rządzącym do uchylaniu przez „swoją” izbę SN (IKNiSP) wszystkich niewygodnych politycznie wyroków oraz gnębieniu przeciwników wzruszaniem prawomocnych wyroków zapadłych w ich sprawach. Ewentualnie można rozważyć istotne ograniczenie zakresu przedmiotowego i podmiotowego skargi nadzwyczajnej, np. pozostawienie tego uprawnienia wyłącznie RPO.
8. Zmiany na stanowiskach prezesów sądów, powołanych przez Zbigniewa Ziobro w tzw. trybie faksowym. Kluczowe jest też przywrócenie zasad powoływania dyrektorów i prezesów sądów, a także kolegiów tak aby przywrócić samorząd sędziowski z prawdziwego zdarzenia (obecnie, po ostatnich zmianach w prawie o ustroju sądów powszechnych, w kolegiach są tylko prezesi nominowani przez ministra). Środowisko sędziowskie zaproponuje praktyczne, nowoczesne rozwiązania tego problemu.
9. Zbudowanie od nowa niezależnej prokuratury. Należy przede wszystkim rozdzielić funkcję Prokuratora Generalnego i Ministra Sprawiedliwości, a także zapewnić transparentną procedurę wyboru kadencyjnego Prokuratora Generalnego w oparciu o kryteria kompetencyjne, zapewnić niezależności prokuratury od władzy wykonawczej, jako części organów wymiaru sprawiedliwości, utworzyć Krajową Radę Prokuratorów z udziałem organizacji pozarządowych i środowisk naukowych, zweryfikować uznaniowo uzyskane stanowiska służbowe i stawki awansowe oraz stworzyć transparentną procedurę powoływania i awansowania prokuratorów w trybie konkursowym oraz stworzyć nowy system odpowiedzialności dyscyplinarnej zapewniający prawo odwołania się do sądu powszechnego. Konieczne jest też przystąpienie prokuratury do Prokuratury Europejskiej. Chcemy, aby nowo utworzona prokuratura działała w imieniu społeczeństwa i w interesie publicznym, w celu poszanowania praw i wolności obywatelskich a nie jakiejkolwiek partii rządzącej.
10. Rzeczywista reforma wymiaru sprawiedliwości. Trzeba: usprawnić procedury cywilną, karną i administracyjną, zinformatyzować wymiar sprawiedliwości, przeprowadzić digitalizację akt, dofinansować i usprawnić działanie obsługi asystenckiej sędziów oraz administracyjnej sądów, wprowadzić transparentny i w pełni uczciwy system komputerowego losowania spraw, zwiększyć dostęp do wymiaru sprawiedliwości i wprowadzić nowoczesny system obsługi prawnej z urzędu, urealniający prawo do sądu etc.
Pełna treść „Porozumienia dla praworządności przywrócenie państwa prawa – propozycje organizacji pozarządowych” [PDF]
Na zdjęciu: Konferencja prasowa w sprawie „Porozumienia dla praworządności”, fot. Jerzy Kuta
