Przepisy pozwalające na zawracanie cudzoziemców, którzy przekraczają polską granicę niezgodnie z przepisami, są sprzeczne z prawem unijnym i międzynarodowym oraz polskimi ustawami. Rzecznik Praw Obywatelskich zaapelował, by MSWiA wyeliminowało możliwość pushbacków
Rzecznik powołał się m.in. na stanowiska międzynarodowych organów ochrony praw człowieka oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku.
W piśmie do resortu z sierpnia ubiegłego roku, w sprawie zmian w rozporządzeniu MSWiA z 13 marca 2020 r. [zawieszenie lub ograniczenie ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych – red.] RPO zauważył, że wprowadzone 21 sierpnia 2021 r. do § 3 tego aktu ustępy 2a i 2b są podstawą pushbacków, czyli zawracania do linii granicy państwa osób, które nie należą do żadnej z kategorii podmiotów uprawnionych do przekroczenia granicy, a znalazły się w przejściu granicznym, na którym ruch graniczny został zawieszony lub ograniczony, lub poza przejściem – czytamy w Biuletynie Informacji Publicznej RPO.
To praktycznie odbiera możliwość przekraczania granicy osobom, które deklarują zamiar ubiegania się o ochronę międzynarodową, a osobom, które przekroczyły granicę w sposób niezgodny z przepisami prawa uniemożliwia skuteczne złożenie wniosku o ochronę, mimo że mają do tego prawo [na podstawie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP – red.]. Gwarancje skorzystania z tego prawa wynikają z art. 56 ust. 2 Konstytucji – podkreśla RPO.
Do biura Rzecznika regularnie wpływają skargi w sprawie osób, które zawrócono z granicy, mimo grożącego im na Białorusi niebezpieczeństwa. Skargi dotyczą również utrudnienia w zgłaszaniu funkcjonariuszom SG chęci ubiegania się o ochronę międzynarodową. Zdaniem RPO szczególnie niepokojącą praktyką jest zawracanie osób po pobycie w szpitalu. Do biura Rzecznika zgłoszono przypadek zawrócenia mężczyzny, który nie mógł samodzielnie się poruszać, a któremu wcześniej udzielono pomocy medycznej (założono szynę ze względu na uraz nogi).
RPO zwraca uwagę na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 15 września 2022 r., który uwzględnił skargi na działania komendanta Straży Granicznej w Michałowie polegające na zawracaniu cudzoziemców do granicy na podstawie tego rozporządzenia. Sąd podkreślił, że w przypadku zgłoszenia przez cudzoziemców zamiaru złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej obowiązkiem funkcjonariuszy SG było umożliwienie im tego.
Sąd uznał, że § 3 ust. 2b rozporządzenia MSWiA nie może być stosowany automatycznie i autonomicznie, z pominięciem przepisów prawa międzynarodowego i unijnego, a także krajowych ustaw.
Rzecznik Praw Obywatelskich uważa więc, że uprawniony jest wniosek, iż § 3 ust. 2a i 2b rozporządzenia są przepisami niezgodnymi z polskimi ustawami, a także prawem unijnym i międzynarodowym. Zgodnie zKonstytucją to ustawy, a nie rozporządzenia wykonawcze do ustaw, mogą być podstawą wprowadzania ograniczeń wolności i praw jednostki. – Wskazane przepisy rozporządzenia nie odpowiadają temu standardowi – uważa RPO.
W związku z tym Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do ministra o podjęcie działań w celu wyeliminowania § 3 ust. 2a i 2b rozporządzenia z porządku prawnego.
Pełne stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich: TUTAJ
fot. Facebook/Człowiek Lasu
